Eski Harfli Spor Dergileri

Türk spor tarihi çalışmalarında, eski tarihli Türkçe kitap ve dergilerden yeteri kadar yararlanılmaması nedeniyle eksiklikler görülmekte olduğunu gözleyen Sevengül Sönmez bu dergileri tanıtan kısa bir yazı hazırlamış ve kısaca özetlediğim şu detaylara değinmiştir:
Tanzimat ile Avrupalı yaşam biçimini tanıyan Osmanlı toplumu, bu ülkelerde yapılmakta olan sporlardan da haberdar olur. Azınlıkların da katkısıyla futbol, jimnastik, voleybol gibi spor dalları, birbirlerine yakın tarihlerde İstanbul yaşamında bir yer edinirler.
Böylece Osmanlı Batı’dan bahsi geçen spor dallarıyla birlikte spor basını kavramınıda hayatına sokmuş olur ve ardı ardına pek çok dergi yayın hayatına girer. “Futbol, Terbiye ve Oyun, İdman, Sipahi Mecmuası, Spor Alemi, ve Şa Şa Şa” dergileri ilk dergilerdendir ve yayım tarihleri 1911 yıllarına denk düşer. İçerikleri bakımından oldukça zengin dergilerdir. Futbol, sutopu, izcilik, avcılık, jimnastik vb. farklı spor dalları hakkında haberler verirlerken, sağlık, ahlak ve beden gelişimi açısından sporun önemini vurgulayan yazılar da yayımlanmıştır.
“Futbol, Spor Alemi, ve Şa Şa Şa” futbol ağırlıklı dergiler olarak ortaya çıkarlarken, İdman dergisi diğer spor dalları hakkında da yazılara ihtiyaç duyulduğu fikrinden hareket etmiştir.
Haftalık, onbeş günlük bazılarıda aylık dergilerdir ve baskı sayıları bini bulmaktadır. Spor Alemi dergisi 121 sayı ile en uzun süre ile yayımlanan dergi ünvanını eline almıştır. 1914 yılı birinci dünya savaşı nedeniyle basın hayatı etkilenmiş, kağıt bulunamaması gibi detaylarda dahil olmak üzere dergiler ardı arkasına kapanmışlardır.

Kısaca dergilerin teknik detaylarına da yer vermek gerekirse;
FUTBOL DERGİSİ
Yayın tarihi: 28 eylül 1327-17(1911)
Sayı:7
Yayın aralığı: haftalık
Yazar kadrosu: M. Nasuhi, Burhaneddin, İhsan Ziya, Ali Faik
Haftalık olan dergi, ikinci sayısından itibaren Türkçe-Fransızca olarak yayımlanmıştır. 7 sayı yayınlanabilmiş olup “Takdim-i Meslek” başlıklı sunuş yazısında, bu derginin spor konusunda yayımlanan ilk dergi olduğu belirtilerek, spor yayıncılığının zor bir uğraş olduğu vurgulanmıştır.”
TERBİYE VE OYUN DERGİSİ
Yayın tarihi: 1 Ağustos 1327 (1911)- 24 Mayıs 1328 (1912)
Sayı:21
Yayın aralığı: 15 günlük
Yazar kadrosu: Selim Sırrı, Osman Fahri, Doktor İhsan, Mesud Fani, Ali Ulvi, Edhem Necdet, İbrahim Alaaddin, Ahmed Robenson, Eva Rudo, A.Kazım, Mehmed Sadık.
İlk yayımlandığında 21 sayı, 2. yayın döneminde de 12 sayı çıkmıştır.
“Aramızda” adlı sunuş yazısında; derginin iki önemli konu üzerine yoğunlaşacağından bahsedilmiş ve şöyle açıklanmıştır. Terbiye ve Oyun. Terbiye meselesi, bugün, karşımıza bir problem olarak çıkmakta ve gün geçtikçe çocuklarımıza vereceğimiz terbiyenin nasıl olması gerektiğini şaşırmaktayız. Aynı şey, kadınlarımız içinde geçerlidir. (ağlamak istiyorum)
oyun meselesine gelince, insanların ahlakını geliştirecek oyunlara ihtiyaç duyulduğunu herkes bilmektedir. Dergimiz bu konularda yazılmış makalelerden oluşmaktadır demektedir.
İDMAN DERGİSİ
Yayın tarihi: 10 mayıs 1913- 3 Temmuz 1914
Sayı:35
Yayın aralığı: 15 günlük
Yazar kadrosu: Aka Gündüz, Ali Sami, Faik Şükrü, M. Sami, A. Seyfi, Abidin Daver.
“Birkaç Söz” başlıklı sunuş yazısında Cemi halid, son günlerde ülkemizde spordan bahsedilince akla sadece futbolun gelmesinden dem vurmuş, (tarih 1913) derginin amacının spora hizmet etmek olduğunu yazmıştır. Dergi içeriği İsveç jimnastiklerinden, kayık yarışlarına, olimpiyat oyunları nelerdire kadar uzanmaktadır.
SİPAHİ MECMUASI
Yayın tarihi: 10 Ağustos 1917- 10 Temmuz 1918
Sayı: 12
Yayın aralığı: Aylık
Yazar kadrosu: Ali Rıza bey, Halid Edhem Bey, Miralay Şerif bey, Ahmed Mithad Efendi, Faik Bey, Hamid Ali Bey.
Aylık ilk spor dergisi olan Sipahi mecmuası binicilik sporları konusunda yayınlanan ilk dergidir. İlk sunuş yazısında Sipahi Ocağının yayın organı olduğunu belirtmiş ve ata sporumuz olan atçılık ile ilgili yazılara yer vereceğini belirtmiştir.
SPOR ALEMİ DERGİSİYayın tarihi: 8 Kasım 1919- 13 Ocak 1923
Sayı: 121
Yayın aralığı: 15 günlük
Birinci dünya savaşı nedeniyle kapanan İdman dergisinin devamı niteliğinde çıktığı belirtilir.
ŞA ŞA ŞA DERGİSİYayın tarihi: 22 Nisan 1926- 1 Kasım 1926
Sayı:21
Yayın aralığı: haftalık
Yazar kadrosu: Suad Hayri, Hasan Basri, İzci Ethem, İzci Ahmed Robenson, Kulak Misafiri.
Haftalık yayımlanan dergi, Galatasaray futbol takımını desteklemek üzere Galatasaray Lisesi’nin çeşitli spor takımlarında görev alan sporcuları tarafından çıkarılmaktadır. Hedeflerinin Türk gençlerine tarafsız ve doğru spor haberleri vermek olduğunu belirtmişlerdir. Dergi ilk spor yarışması düzenleyen ilk dergidir. İstanbul Futbol Takımları İçinde En Sempatik, En terbiyeli ve En Başarılı bulduğunuz Futbolcuyu Seçme Yarışması olarak düzenlenmiştir. Yarışmayı 25 Haziran 1926 tarihinde Mehmet Nazım Bey adlı genç sporcu kazanmıştır. Derginin spor karikatürlerinin yayınlanması konusunda da öncülük ettiği gözlenmektedir.
*dergilerle ilgili detayları aynı yazarla işbirliğiyle hazırlamış şu web sayfasından da ulaşılabildiğine metni bitirdiğim şu anlarda farkettim. ancak dergiler hakkında genel bilgiler, tarihçe ve görseller olmadığınıda belirtmek isterim.