İnkalar da Yazmış: Khipu

İnkalar yazısı olmayan tek büyük uygarlık damgasından kurtuldu! İnkaların khipu denilen düğümlü sicim demetleri, yanlızca bir hafıza yardımcısı ya da hesap makinası değil, aynı zamanda üç boyutlu bir yazı diliymiş.
Khipular, 0,5 – 0,7 cm kalınlığında bir ana sicim üzerine daha ince sicimler ve bazen onlara da daha daha ince sicimler tutturularak oluşturulmuş. Bu ince sicimlerden 1500 farklı çeşit var. Hepsi farklı anlamlar ifade ediyor. Bu güne kadar yapılan araştırmalarda bu sicimlerin hesaplama yapmak, muhasebe kayıtlarını tutmak için kullanıldığı ortaya çıkarıldı. Hatta khipuların bilgisayar mantığının temeli olan ikili tercihler sistemi olduğu İnkalar teknolojik anlamda büyük ilerleme kaydetmişlerdi. Heybetli mimari eserler yapmışlar, kentleşme örnekleri göstermişler, politik ve sosyal anlamda birçok uygarlıktan daha ileri seviyeye gelmişlerdi. Peki nasıl olurdu da böyle bir uygarlığın yazısı olmazdı? İşte bu sorunun cevabını 1997 yılında bir tekstil uzmanı olan William J. Conklin verdi. Kendisi sicimlerin son derece karmaşık eyrilme, dokunma ve boyanma biçimlerine dikkat çekti, sicimlerin her birinin farklı yapı ve boya kodu taşıdığını söyleyerek “bilginin %90’ının, daha düğümler başlanmadan sicime yüklendiği” görüşünü öne sürdü.

İspanyolların Güney Amerika’ya kanlı saldırısından sonra, khipulardan yalnızca 600 adet kaldı. Çünkü İspanyollar, İnkaların sicimlerine İspanyolların günah ve sevaplarını işlediğini düşünmüşler ve hepsini yok etmişler. Bu 600 khipudan 450 tanesinin derin analizleri sonucu, khipuların genellikle hesaplama araçları olduğu ancak bazı khipuların sayısal değerlerinin olmadığı ve bir çeşit yazı dili olabileceği kabullenildi.

Signs of the Inca Khipu
Signs of the Inca Khipu2005 Ağustos’ta ise hayatlarını İnkaları araştırmaya adamış olan Gary Urton ve Carrie Brezine khipu dilini çözdüler. Science dergisinde yayımlanan makalede bu konuya geniş yer verildi. Khipuların aynı zamanda bilgisayar mantığının temeli olduğunun baş savunucusu olan Gary Urton’ın bu konuda “Signs of the Inca Khipu” isimli bir kitabı bile var.