Talidomid Faciası

Günümüzde hemen hemen herkes gebelik sırasında geçirilen bazı hastalıkların ve uygulanan bazı tanı metotlarının ve tedavilerin hem anne hem de çocuk için olumsuz etkilerinin olabileceğini biliyor. Ne yazık ki insanlık bu bilginin bedelini çok ağır bir şekilde ödemiştir. Bu bedel, tarihteki en korkunç tıbbi trajedinin adıdır.
1950’lerin sonu 60’ların başında antibiyotik üretiminde daha ucuz yöntemler bulmak için çalışmalar yürüten Alman ilaç firması Chemie Grünenthal, kimyasal bir kaza eseri tesadüfen bulduğu ve adına “thalidomide” dediği drogu piyasaya sürdü. Yüksek doz talidomide maruz bırakılan hayvanlar üzerinde yapılan bazı testler sonrasında firma, ilacın zararsız olduğunu ve önemli bir yan etkisinin olmadığını duyurdu. Ama bu, büyük bir yanılgıydı.

Chemie Grünenthal, 1955’de ilaç üzerinde ileri araştırmalar ve klinik çalışmalar yapılmadan ilacın ücretsiz örneklerini dağıtmaya başladı. Nöbetlerini önlemek için ilacı almaya başlayan epilepsi hastaları, ilaç alımı sonrası derin bir uykunun ortaya çıktığını, ilacın yatıştırıcı ve sakinleştirici etkilerinin olduğunu bildirdiler. Aslında aynı hastalar drogun diğer yan etkilerinden de söz etmiş fakat bunlar önemsiz kabul edilerek göz ardı edilmişti.

Talidomida inyectable. Una verdadera rareza farmacéutica, esta imagen la encontramos en la base de datos oficial de la Historia de los Estados Unidos. thalidomide ilaç şisesi süspansiyon talidomit talidomid

1957 Ekiminde Batı Almanya’daki doktorlar, bulantı ve kusmaya uykusuzluğun eşlik ettiği “morning sickness” (hamilelerde sabah bulantısı) sorunuyla gelen gebe hastaları için talidomidin ticari bir formu olan Contergan’a reçetelerinde yer vermeye başladılar. Giderek dünya genelinde yaygınlaşan thalidomid; Distaval, Asmaval, Distaval Forte, Tensival, Valgis, Valgraine… gibi pek çok marka adı altında piyasaya sürülüyordu. Thalidomid, ayrıca güçlü bir hipnotik sedatif olarak da pazarlanıyordu.
İlacı almaya başlayan hamileler; uykuya eğilim, halsizlik, kabızlık, deride kızarıklıklar, ciddi kafa ve mide ağrıları, ellerde ve ayaklarda uyuşma, baş dönmesi, sinirlilik, titreme, kulak çınlaması, depresyon gibi yan etkilerden söz etmeye başladılar. Bir yıl içerisinde ise talidomid kullanan anneler, çok sayıda doğumsal anomalili bebek dünyaya getirmeye başladı. En yaygın doğumsal defekt ise; normalden kısa, malforme, yüzgeç benzeri kol ve bacaklarla kendini gösteren “fakomeli (phocomelia)” idi. Hatta bu anomaliyle dünyaya gelen çocuklara “flipper babies(yüzgeçli bebekler)” denmeye başlandı. Eski Başbakan Adnan MENDERES 27 Mayıs 1960 İhtilali darbe darbesi Kimi işe gitmek için hazırlanırken, kimi okuluna gitmek için kitaplarını toplarken, kimi de çoktan evden çıktıktan sonra askerler tarafından eve geri gönderilirken, Kurmay Albay Alparslan Türkeş TRT radyosu mikrofonunun başındaydı. İhtilalcimizin anlattığına göre, Demokratik Parti iktiradı, ta başında, yanlış bir yol tutturmuş! Ama ihtilal kararını aldıran sebep yalnız bu değil! Asıl sebep, Dündar Seyhan’ın, Türkiye’nin geleceği için tasarladığı ve özlediği işeri, Demokratik Parti iktidarının yapamayacağına inanması! Bu iki faktör birleşince, çare ihtilalle aranacak.
o sıralarda türkiye…
Peki, dünyada bu olaylar yaşanırken Türkiye’de neler olup bitmişti? O yıllarda Türkiye ekonomik bir darboğazın içinde darbelerle ihtilallerle uğraştığı için pek tabii hamilelerin bulantısı için ayıracağı bir parası olmamış ve böylelikle talidomid ithalatı gerçekleşmemişti. Kayıtlara göre Türkiye’de talidomid nedeniyle mağduriyet yaşayan ne bir bebek ne de bir aile olmamış ve tüm bu gelişmeler bize bazen fakirliğin hatta darbelerin bile işe yarayabileceğini göstermiştir.